Fruto do paraíso
O sensorial e o profano de Věra Chytilová
DOI:
https://doi.org/10.22475/rebeca.v13n2.1005Palavras-chave:
Cinema, Vanguarda, Sensorial, TchecoslováquiaResumo
Fruto do paraíso (1970) é o terceiro longa-metragem de Věra Chytilová e seu último filme realizado no contexto da Nova Onda do cinema Tcheco e Eslovaco e da Primavera de Praga. Imbuído de referências estéticas vanguardistas e antenado às mudanças que ocorriam no país durante as filmagens, os autores integram a ocupação das tropas do Pacto de Varsóvia aos temas originais previstos no roteiro, sobre traição e busca pela verdade. O mundo fílmico de Věra Chytilová, Jaroslav Kučera (diretor de fotografia do filme) e Ester Krumbachová (co-roteirista, figurinista e diretora de arte do filme) é construído através de distorções ópticas, sonoras e de montagem, que tensionam as relações dos e entre os corpos no espaço. A presente análise busca investigar os modos em que essas experimentações formais de câmera, montagem, dramaturgia, atuação e figurino criam símbolos instáveis em um discurso mais sensorial do que narrativo, o qual potencializa debates sobre teorias do cinema através dos sentidos, como de Laura Marks (2000), que pensa o cinema como pele, e Giuliana Bruno (2002; 2014) que pensa em imagens como superfícies. Essa tensão dos efeitos táteis traz uma narrativa das formas; das cores, das oscilações de atuação, dos espaços, da trilha sonora. As articulações entre imagens e sons exigem curiosidade também dos espectadores para se entregarem sensorialmente a elas – uma qualidade inerente ao cinema, acentuada pelas experimentações de Chytilová, Krumbachová e Kučera.
Downloads
Referências
A ORELHA (Ucho). Direção: Karel Kachyňa. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 91 min., sonoro, preto e branco.
ANDORINHAS por um fio (Skřivánci na niti). Direção: Jiří Menzel. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 94 min., sonoro, colorido.
AS DUAS faces da felicidade (Le bonheur). Direção: Agnès Varda. França: Ciné Tamaris, 1965. 80 min., sonoro, colorido.
AS PEQUENAS margaridas (Sedmikrásky). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1966. 75 min., sonoro, preto e branco.
BERNARD, Jan (org.). 5 a 1/2 scénáře Ester Krumbachové. 1 ed. Praga: Akademie múzických umění, 2021.
BLÁHOVÁ, Jindřiška. Ven z trezoru. Přehodnocování a uvolňování zakázaných československých filmů z 60. let. Iluminace, v. 23, n. 3 (29), p. 83–113, 2010.
BRUNO, Giuliana. Atlas of emotion: journeys in art, architecture, and film. Nova York: Verso, 2002.
BRUNO, Giuliana. Surface: matters of aesthetics, materiality, and media. Chicago, Londres: University of Chicago Press, 2014.
CELEBRAÇÃO fúnebre (Smuteční slavnost). Direção: Zdenek Sirový. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 70 min., sonoro, preto e branco.
CHKLOVSKI, Viktor. A arte como procedimento (1917). In: TOLEDO, Dionísio de Oliveira (org.). Teoria da literatura: formalistas russos. Porto Alegre: Globo, 1973, pp. 39–56.
CHYTILOVÁ, Věra.; KRUMBACHOVÁ, Ester. Ovoce stromů rajských jíme... Technický scénář. Praga: Národní filmových archiv, 1968.
CHYTILOVÁ, Věra; PILÁT, Tomáš. Věra Chytilová: zblízka. Praga: XYZ, 2010.
DANIELIS, Aleš; BŘEZINA, Václav (orgs.). Československé filmy ve filmové distribuci I. – Dlouhé hrané zvukové filmy, 1930–1987. Praga: ÚPF, 1988.
O SÉTIMO dia, a oitava noite (Den sedmý, osmá noc). Direção: Evald Schorm. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 103 min., sonoro, preto e branco.
DOMINGO desperdiçado (Zabitá neděle). Direção: Drahomíra Vinahová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1969, 1990. 78 min., sonoro, colorido.
ESOPO (Ezop). Direção: Rangel Vulchanov. Tchecoslováquia, Bulgária: Filmové studio Barrandov, Boyana Film, 1970/1990. 98 min., sonoro, preto e branco.
FRUTO do paraíso (Ovoce Stromů Rajských Jíme). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia, Bélgica: Elisabeth Films, Filmové studio Barrandov, 1970. 99 min., sonoro, colorido.
JUSOVÁ, Iveta; REYES, Dan. Věra Chytilová’s The fruit of paradise: a tale of a feminine aesthetic, dancing color, and a doll who kills the devil, Camera Obscura: Feminism, Culture, and Media Studies, v. 29, n. 3, p. 65–91, 2014.
KUČERA, Jan. Eva neboli hledání, Film a doba, v. 15, n. 7, p. 360, 1970.
LUKEŠ, Jan. Vzdor i soucit Věry Chytilové. Pilsen: Dominik centrum, 2009.
MARKS, Laura U. The skin of the film: intercultural cinema, embodiment, and the senses. Durham: Duke University Press, 2000.
MĚŠŤAN, Vojtěch. Ovoce stromů rajských jíme. Záběr, v. 2, n. 14, p. 3, 1969.
NOVE capítulos da velha história (Devět kapitol ze starého dějepisu). Direção: Pavel Háša. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990.
O FIM da tarde do Fauno (Faunovo velmi pozdní odpoledne). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1983. 99 min., sonoro, colorido.
O JOGO da maçã (Hra o jablko). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1976. 100 min., sonoro, colorido.
POR ALGUNS dias apenas (Těch několik dnů). Direção: Yves Ciampi. Tchecoslováquia, França: Filmové studio Barrandov, Telcia Films S. A. Paris, 1969. 100 min., sonoro, preto e branco.
SKUPA, Lukáš. Perfectly unpredictable: early work of Věra Chytilová in the light of censorship and production reports, Studies in Eastern European Cinema, v. 9, n. 3, p. 233–249, 2018.
SVATOŇOVÁ, Kateřina. Mezi-obrazy: mediální praktiky kameramana Jaroslava Kučery. Trad. Jana Kadrevis. Vydání první. Praga: Univerzita Karlova v Praze, Filozofická fakulta, 2016.
TEIGE, Karel. Excerpts from Karel Teige’s “Poetism Manifesto” (1928). In. BENSON, Timothy O.; FORGÁCS, Éva (orgs.). Between worlds: a sourcebook of Central European avant-gardes, 1910-1930. 1 ed. Los Angeles: MIT Press, 2002.
TEIGE, Karel; SRP, Karel. Karel Teige. 1 ed. Praga, Nova York: Torst, 2001.
VALERIE e sua semana de deslumbramentos (Valerie a týden divů). Direção: Jaromil Jíreš. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970. 77 min., sonoro, colorido.
VOLEK, Bronislava; MULLER, Vladimir. Czech Poetism: a review article, The Slavic and East European Journal, v. 24, n. 2, p. 155–158, 1980.
ŽALMAN, Jan. Umlčený film. 1 ed. Praga: KMa, 2008.
Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2024 Luiza Wollinger Delfino, Esther Império Hamburger

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autores mantém os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho simultaneamente licenciado sob a Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional que permite o compartilhamento do trabalho com reconhecimento da autoria e publicação inicial nesta revista.