Fruto do paraíso
O sensorial e o profano de Věra Chytilová
DOI :
https://doi.org/10.22475/rebeca.v13n2.1005Mots-clés :
Cinema, Vanguarda, Sensorial, TchecoslováquiaRésumé
Fruto do paraíso (1970) é o terceiro longa-metragem de Věra Chytilová e seu último filme realizado no contexto da Nova Onda do cinema Tcheco e Eslovaco e da Primavera de Praga. Imbuído de referências estéticas vanguardistas e antenado às mudanças que ocorriam no país durante as filmagens, os autores integram a ocupação das tropas do Pacto de Varsóvia aos temas originais previstos no roteiro, sobre traição e busca pela verdade. O mundo fílmico de Věra Chytilová, Jaroslav Kučera (diretor de fotografia do filme) e Ester Krumbachová (co-roteirista, figurinista e diretora de arte do filme) é construído através de distorções ópticas, sonoras e de montagem, que tensionam as relações dos e entre os corpos no espaço. A presente análise busca investigar os modos em que essas experimentações formais de câmera, montagem, dramaturgia, atuação e figurino criam símbolos instáveis em um discurso mais sensorial do que narrativo, o qual potencializa debates sobre teorias do cinema através dos sentidos, como de Laura Marks (2000), que pensa o cinema como pele, e Giuliana Bruno (2002; 2014) que pensa em imagens como superfícies. Essa tensão dos efeitos táteis traz uma narrativa das formas; das cores, das oscilações de atuação, dos espaços, da trilha sonora. As articulações entre imagens e sons exigem curiosidade também dos espectadores para se entregarem sensorialmente a elas – uma qualidade inerente ao cinema, acentuada pelas experimentações de Chytilová, Krumbachová e Kučera.
Téléchargements
Références
A ORELHA (Ucho). Direção: Karel Kachyňa. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 91 min., sonoro, preto e branco.
ANDORINHAS por um fio (Skřivánci na niti). Direção: Jiří Menzel. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 94 min., sonoro, colorido.
AS DUAS faces da felicidade (Le bonheur). Direção: Agnès Varda. França: Ciné Tamaris, 1965. 80 min., sonoro, colorido.
AS PEQUENAS margaridas (Sedmikrásky). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1966. 75 min., sonoro, preto e branco.
BERNARD, Jan (org.). 5 a 1/2 scénáře Ester Krumbachové. 1 ed. Praga: Akademie múzických umění, 2021.
BLÁHOVÁ, Jindřiška. Ven z trezoru. Přehodnocování a uvolňování zakázaných československých filmů z 60. let. Iluminace, v. 23, n. 3 (29), p. 83–113, 2010.
BRUNO, Giuliana. Atlas of emotion: journeys in art, architecture, and film. Nova York: Verso, 2002.
BRUNO, Giuliana. Surface: matters of aesthetics, materiality, and media. Chicago, Londres: University of Chicago Press, 2014.
CELEBRAÇÃO fúnebre (Smuteční slavnost). Direção: Zdenek Sirový. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 70 min., sonoro, preto e branco.
CHKLOVSKI, Viktor. A arte como procedimento (1917). In: TOLEDO, Dionísio de Oliveira (org.). Teoria da literatura: formalistas russos. Porto Alegre: Globo, 1973, pp. 39–56.
CHYTILOVÁ, Věra.; KRUMBACHOVÁ, Ester. Ovoce stromů rajských jíme... Technický scénář. Praga: Národní filmových archiv, 1968.
CHYTILOVÁ, Věra; PILÁT, Tomáš. Věra Chytilová: zblízka. Praga: XYZ, 2010.
DANIELIS, Aleš; BŘEZINA, Václav (orgs.). Československé filmy ve filmové distribuci I. – Dlouhé hrané zvukové filmy, 1930–1987. Praga: ÚPF, 1988.
O SÉTIMO dia, a oitava noite (Den sedmý, osmá noc). Direção: Evald Schorm. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990. 103 min., sonoro, preto e branco.
DOMINGO desperdiçado (Zabitá neděle). Direção: Drahomíra Vinahová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1969, 1990. 78 min., sonoro, colorido.
ESOPO (Ezop). Direção: Rangel Vulchanov. Tchecoslováquia, Bulgária: Filmové studio Barrandov, Boyana Film, 1970/1990. 98 min., sonoro, preto e branco.
FRUTO do paraíso (Ovoce Stromů Rajských Jíme). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia, Bélgica: Elisabeth Films, Filmové studio Barrandov, 1970. 99 min., sonoro, colorido.
JUSOVÁ, Iveta; REYES, Dan. Věra Chytilová’s The fruit of paradise: a tale of a feminine aesthetic, dancing color, and a doll who kills the devil, Camera Obscura: Feminism, Culture, and Media Studies, v. 29, n. 3, p. 65–91, 2014.
KUČERA, Jan. Eva neboli hledání, Film a doba, v. 15, n. 7, p. 360, 1970.
LUKEŠ, Jan. Vzdor i soucit Věry Chytilové. Pilsen: Dominik centrum, 2009.
MARKS, Laura U. The skin of the film: intercultural cinema, embodiment, and the senses. Durham: Duke University Press, 2000.
MĚŠŤAN, Vojtěch. Ovoce stromů rajských jíme. Záběr, v. 2, n. 14, p. 3, 1969.
NOVE capítulos da velha história (Devět kapitol ze starého dějepisu). Direção: Pavel Háša. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970/1990.
O FIM da tarde do Fauno (Faunovo velmi pozdní odpoledne). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1983. 99 min., sonoro, colorido.
O JOGO da maçã (Hra o jablko). Direção: Věra Chytilová. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1976. 100 min., sonoro, colorido.
POR ALGUNS dias apenas (Těch několik dnů). Direção: Yves Ciampi. Tchecoslováquia, França: Filmové studio Barrandov, Telcia Films S. A. Paris, 1969. 100 min., sonoro, preto e branco.
SKUPA, Lukáš. Perfectly unpredictable: early work of Věra Chytilová in the light of censorship and production reports, Studies in Eastern European Cinema, v. 9, n. 3, p. 233–249, 2018.
SVATOŇOVÁ, Kateřina. Mezi-obrazy: mediální praktiky kameramana Jaroslava Kučery. Trad. Jana Kadrevis. Vydání první. Praga: Univerzita Karlova v Praze, Filozofická fakulta, 2016.
TEIGE, Karel. Excerpts from Karel Teige’s “Poetism Manifesto” (1928). In. BENSON, Timothy O.; FORGÁCS, Éva (orgs.). Between worlds: a sourcebook of Central European avant-gardes, 1910-1930. 1 ed. Los Angeles: MIT Press, 2002.
TEIGE, Karel; SRP, Karel. Karel Teige. 1 ed. Praga, Nova York: Torst, 2001.
VALERIE e sua semana de deslumbramentos (Valerie a týden divů). Direção: Jaromil Jíreš. Tchecoslováquia: Filmové studio Barrandov, 1970. 77 min., sonoro, colorido.
VOLEK, Bronislava; MULLER, Vladimir. Czech Poetism: a review article, The Slavic and East European Journal, v. 24, n. 2, p. 155–158, 1980.
ŽALMAN, Jan. Umlčený film. 1 ed. Praga: KMa, 2008.
Téléchargements
Publiée
Numéro
Rubrique
Licence
© Luiza Wollinger Delfino, Esther Império Hamburger 2024

Ce travail est disponible sous la licence Creative Commons Attribution 4.0 International .
Autores mantém os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho simultaneamente licenciado sob a Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional que permite o compartilhamento do trabalho com reconhecimento da autoria e publicação inicial nesta revista.